EU-hof: rechter moet Europees Aanhoudingsbevel uitvaardigen, niet het OM

Het OM is géén rechterlijke autoriteit die een Europees aanhoudingsbevel mag uitvaardigen. Dat heeft het Hof van Justitie van de EU eind mei bepaald. Dirk Daamen, die regelmatig overleveringszaken behandelt, bespreekt dit arrest.

Overlevering: uitlevering binnen Europa

Door Europese regelgeving uit 2002 is de procedure voor uitlevering binnen Europa een stuk sneller en eenvoudiger geworden. Uitlevering binnen Europa heet sindsdien Overlevering. Er hoeft geen officieel uitleveringsverzoek meer te worden gedaan. In plaats daarvan wordt nu in heel Europa hetzelfde standaard formulier gebruikt, dat voldoende is om iemand over te leveren. Dit heet een Europees aanhoudingsbevel (EAB).

Twee soorten overlevering

Er zijn twee soorten overlevering: vervolgingsoverlevering en executieoverlevering. Bij executieoverlevering is de strafzaak al klaar en gaat het alleen nog om het uitzitten van de straf. Bij de vervolgingsoverlevering is er nog geen definitieve veroordeling, meestal moet de rechtszaak nog beginnen. Het arrest van het EU-hof dat ik hier bespreek ziet op de vervolgingsoverlevering.

EAB in Nederland door OM

Wil een ander land een verdachte uit Nederland hebben (uitgaande overlevering), dan beslist daar – tenzij de betreffende persoon akkoord gaat met de overlevering – de Rechtbank in Amsterdam over. Als Nederland een verdachte uit het buitenland wilde halen (inkomende overlevering), kwam daar tot nu toe geen rechter aan te pas. Zo’n EAB werd opgesteld door de officier van justitie. Volgens de Europese regeling gaat een ‘rechterlijke autoriteit’ hierover. Nederland vond het OM ook een rechterlijke autoriteit, maar daar denkt het Europese Hof dus anders over, blijkt nu.

Arrest 27 mei 2019

Op 27 mei jl. bepaalde de Grote Kamer van het Hof van Justitie in Luxemburg dat de regeling van het Europees aanhoudingsbevel in beide landen bescherming moet bieden (ECLI:EU:C:2019:456). Niet alleen moet de beslissing over de daadwerkelijke overlevering worden genomen door de rechter in het land waar de opgeëiste persoon zit. Ook in het andere land (dat de opgeëiste persoon wil hebben) is de beslissing aan de rechter. De beslissing over het uitvaardigen van een Europees aanhoudingsbevel moet door een rechter worden genomen (of er moet beroep op de rechter openstaan). De officier van justitie mag die beslissing dus niet zelf nemen. Het OM kan namelijk instructies krijgen van de minister om in een individuele zaak juist wel of niet een Europees aanhoudingsbevel uit te vaardigen. Het OM is daarom volgens het Europese Hof niet onafhankelijk genoeg.

Willen ze jou overleveren naar Nederland of juist naar het buitenland? Wij kunnen je bijstaan! Dirk Daamen doet jaarlijks meerdere overleveringszaken en spreekt bovendien verschillende vreemde talen. Neem gerust vrijblijvend contact met ons op. Wij staan je graag te woord!