Voorhanden hebben wapen: betekenis verduidelijkt door Hoge Raad

Het voorhanden hebben van een wapen is strafbaar op grond van de Wet Wapens en Munitie. Maar in welke gevallen heb je een wapen voorhanden? De Hoge Raad heeft de betekenis van dit begrip uitgelegd in drie arresten van 31 maart 2020. Daaruit blijkt dat al snel sprake is van verboden wapenbezit.

De arresten van 31 maart 2020:

Hoge Raad ECLI:NL:HR:2020:504
Hoge Raad ECLI:NL:HR:2020:507
Hoge Raad ECLI:NL:HR:2020:510

De zaken:

Laten we eerst kijken naar de zaken waarin de uitspraken zijn gedaan. In alle drie de zaken heeft het hof de verdachte in hoger beroep veroordeeld wegens het voorhanden hebben van een (nep)wapen. In de eerste zaak ging het om drie pistolen en munitie (strafbaar gesteld in art. 26 lid 1 WWM). In de tweede was het een airsoftwapen gelijkend op vuurwapen (strafbaar op grond van art. 13 lid 1 WWM) en in de andere zaak een pistoolmitrailleur (strafbaar volgens art. 26 lid 1 WWM). In alle zaken werd het verweer gevoerd dat de verdachte het vuurwapen niet voorhanden had gehad.

Pistolen en munitie

In deze zaak ging het om een minderjarig meisje dat bij haar vriendje in bed belandde. Ze zag wapens op de grond naast zijn bed liggen. Daar heeft ze hem niet op aangesproken. Ze heeft de wapens ook een beetje verschoven. Ze is blijven slapen en de volgende ochtend weg gegaan.

Airsoftwapen

Het airsoftwapen was van de vader van de verdachte. De vader had ook bevestigd dat hij het imitatiewapen ooit in Spanje had gekocht. Maar de verdachte had bij de politie wel verklaard dat:

• het wapen op de bank lag van de gezamenlijke woning,
• hij en zijn vader het hadden schoongemaakt en in het vet hadden gezet,
• zij een paar dagen daarvoor ermee in de tuin hadden geschoten en
• alleen hij en zijn vader het wapen voorhanden hadden.

Volgens de verdediging kon de verdachte niet beslissen om het wapen weg te doen. Het was immers van zijn vader. Het hof vond dat hij het wapen best had kunnen wegdoen, ook al was het van zijn vader. Op zijn minst had hij zijn vader kunnen vragen het wapen weg te doen, wat hij niet heeft gedaan.

Pistoolmitrailleur

De pistoolmitrailleur was gevonden in de woning van de verdachte. In deze rechtszaak werd aangevoerd dat de verdachte niet precies wist wat voor soort wapen het was, zodat hij niet voor het bezit van zo’n zwaar wapen mocht worden veroordeeld. Maar volgens het hof maakte dat niets uit.

Betekenis voorhanden hebben wapen: Hoge Raad stelt 3 eisen

Voor voorhanden hebben in de zin van de Wet Wapens en Munitie is vereist dat de verdachte het wapen bewust aanwezig had. Die eis bestaat uit drie delen. Deze drie eisen komen we ook al in oudere jurisprudentie tegen. Ze zijn in de hier besproken uitspraken nog eens herhaald en wat verduidelijkt.

Eis 1: Aanwezigheid van het wapen

Allereerst moet het wapen aanwezig zijn in de buurt van de verdachte. Directe nabijheid is niet vereist, zie hieronder bij de bespreking van de derde eis.

Eis 2: Bewustheid van het wapen

Vervolgens moet de verdachte ook weten (of ernstig vermoeden) dat er een wapen in zijn buurt is. De Hoge Raad zegt hierover in het arrest ECLI:NL:HR:2020:510:

“De in de rechtspraak van de Hoge Raad in dit verband gebruikte aanduiding van “een meerdere of mindere mate” van bewustheid geeft aan dat de verdachte zich bewust was van de (waarschijnlijke) aanwezigheid van het wapen, zonder dat die bewustheid zich hoeft uit te strekken tot de specifieke eigenschappen en kenmerken van het wapen of tot de exacte locatie van dat wapen. Voor het bewijs van dergelijke bewustheid geldt dat daarvan ook sprake kan zijn in een geval dat het niet anders kan dan dat de verdachte zulke bewustheid heeft gehad”.

In de twee andere arresten komt deze uitleg ook terug. Zodra je weet dat er (waarschijnlijk) een wapen in de buurt is, kun je dus al strafbaar zijn. Het is niet nodig dat je precies weet wat voor wapen het is of waar het precies ligt.

Eis 3: Feitelijke macht over het wapen

De laatste eis is dat de verdachte ook iets over het wapen te zeggen moet hebben. Hierover zegt de Hoge Raad in het arrest ECLI:NL:HR:2020:510:

“Voorts houdt het aanwezig hebben van een wapen in dat de verdachte feitelijke macht over het wapen kan uitoefenen in de zin dat hij daarover kan beschikken. Daarvoor hoeft het wapen zich niet noodzakelijkerwijs in de directe nabijheid van de verdachte te bevinden. In bijzondere gevallen volstaat de enkele mogelijkheid tot het uitoefenen van feitelijke macht over het wapen niet voor het oordeel dat de verdachte dat wapen voorhanden had in de zin van art. 13, eerste lid, WWM. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer iemand onverhoeds of ongewild kortstondig een wapen van een ander in handen krijgt of wanneer iemand onverwacht kennis krijgt van de aanwezigheid in zijn nabijheid van een wapen van een ander, terwijl hij redelijkerwijs daarvan niet direct afstand kan nemen.”

Het is dus niet vereist dat de verdachte eigenaar is van het wapen! Volgens deze uitleg van de Hoge Raad kan het al genoeg zijn als iemand je een wapen in handen drukt en je het niet als de wiedeweerga teruggeeft, of als je weet dat er een wapen ligt en je blijft er toch in de buurt.

Toepassing door de Hoge Raad op de zaken:

De Hoge Raad vindt in alle drie de zaken dat de beslissing van het hof dat er sprake is van voorhanden hebben door de beugel kan. De cassatieberoepen worden verworpen en de veroordelingen zijn daarmee definitief geworden. Hieruit blijkt dat je, om niet strafbaar te zijn, je direct van een wapen moet distantiëren: zodra je er iets mee doet of erbij in de buurt blijft, maak je je al schuldig aan het voorhanden hebben van het wapen. Dus zorg dat degene van wie het wapen is dat wegdoet, of vertrek anders zelf.

Ook is het belangrijk wat de verdachte verklaart over het aangetroffen wapen. In alle drie de zaken was de verklaring van de verdachte een belangrijk bewijsmiddel. Rechtsbijstand vóór het politieverhoor is dan ook aan te bevelen.

Word je verdacht van het voorhanden hebben van een (vuur)wapen of een andere overtreding van de Wet Wapens en Munitie? Ook dan ben je bij ons aan juiste adres voor bijstand! Of wil je advies over een cassatieprocedure? Neem gerust vrijblijvend contact met ons op. Wij staan je graag te woord.