Cassatie in het belang der wet

Wordt in een (straf)zaak geen regulier cassatieberoep ingesteld (omdat dat wettelijk niet mogelijk is of omdat de partijen dat niet willen), dan kan de Hoge Raad niet oordelen over in die zaak door een lagere rechter beoordeelde rechtsvragen. Toch kan beantwoording van een bepaalde rechtsvraag door de Hoge Raad wenselijk zijn in het algemeen belang. Daarom biedt de wet de mogelijkheid beroep in cassatie in het belang der wet in te stellen (art. 78 lid 1 Wet op de rechterlijke organisatie). Art. 456 Wetboek van Strafvordering regelt de cassatie in het belang der wet specifiek voor het strafrecht.

Alleen via de procureur-generaal

Een belangrijke beperking is dat een zaak alleen bij de Hoge Raad kan belanden als de procureur-generaal (PG) een vordering tot cassatie in het belang der wet doet. De PG heeft dus een belangrijke zeeffunctie. Een advocaat bijvoorbeeld kan niet zelf zorgen dat een uitspraak op deze manier door de Hoge Raad wordt beoordeeld. Hij zal bij de PG een verzoek moeten indienen tot het instellen van een vordering. Jaarlijks ontvangt de PG tientallen verzoeken om dit buitengewoon rechtsmiddel in te zetten. De procureur-generaal zal pas een vordering instellen als het gaat om een duidelijke, overzichtelijke rechtsvraag waarover uiteenlopende rechtspraak bestaat. Dan is het namelijk belangrijk dat de Hoge Raad de knoop doorhakt en bepaalt hoe het zit. Anders ontstaat er rechtsongelijkheid.

Cassatie in het belang der wet: geen gevolgen voor de zaak

Wanneer de Hoge Raad een uitspraak als gevolg van een cassatie in het belang der wet vernietigt, brengt dit geen verandering in de rechten en de positie van partijen in de betreffende zaak. De vernietigde uitspraak blijft dus gelden. De vernietiging heeft dus geen gevolgen voor de betrokken partijen. De uitspraak wordt alleen vernietigd ‘in het belang der wet’, dus om de wet uit te leggen.

Thema’s bij cassatie in het belang der wet

In de praktijk zie je vaak dat cassatie in het belang der wet wordt toegepast in procedures waarin de Hoge Raad normaal niet aan bod komt. Als er wel gewoon cassatieberoep mogelijk is, zal de rechtsvraag toch wel bij de Hoge Raad belanden, in een andere zaak.

Recente voorbeelden van cassatie in het belang der wet

Er wordt bijvoorbeeld met enige regelmaat een vordering gedaan bij beslissingen over voorlopige hechtenis of overlevering. Vandaag zijn er twee vorderingen tot cassatie in het belang der wet gedaan, op andere vlakken. In de eerste vordering wordt aan de Hoge Raad de vraag voorgelegd of de rechter per geval dient te toetsen of de opslag van DNA bij een veroordeelde minderjarige gerechtvaardigd is. In de tweede vordering gaat het om de vraag of er wel of niet hoger beroep mogelijk is tegen de beslissing tot tenuitvoerlegging van een voorwaardelijk opgelegde straf wegens een nieuw strafbaar feit.

Nieuwsberichten ‘cassatie in het belang der wet’ op Rechtspraak.nl

Lees via onderstaande link de berichten over de vorderingen die vandaag zijn ingediend op Rechtspraak.nl:

• AG: de rechter dient per geval te toetsen of de opslag van DNA bij veroordeelde minderjarigen gerechtvaardigd is, Rechtspraak.nl, 18 februari 2020
• AG: wel hoger beroep mogelijk tegen beslissing tenuitvoerlegging van een voorwaardelijk opgelegde straf wegens nieuw strafbaar feit, Rechtspraak.nl, 18 februari 2020

Rechtsbijstand in cassatie

Zoek je een advocaat voor je cassatieprocedure? Of meen je dat de Hoge Raad in jouw zaak – ondanks dat het voor jezelf geen gevolgen zal hebben – een uitspraak in het belang der wet moet vernietigen? Neem gerust vrijblijvend contact met ons op. Wij staan je graag te woord!