Passage: vier keer levenslang, vier keer cassatie?
Vier verdachten in het Passageproces hebben levenslange celstraffen gekregen. Het gaat om Dino Soerel, Jesse R., Mohammed R. en Siegfried S. Dino Soerel wordt gezien als kopstuk en opdrachtgever. De andere drie waren volgens het hof als huurmoordenaar betrokken bij diverse criminele afrekeningen en pogingen daartoe in het Passage-dossier.
Het dossier draait om zeven onderwereldmoorden en een reeks plannen voor liquidaties tussen 1993 en 2006. De vier veroordeelden zullen ongetwijfeld stuk voor stuk in cassatie gaan. Ik zeg ongetwijfeld, want zij hebben niks te verliezen: levenslang is de zwaarste straf in Nederland, dus erger kan het niet worden! Ze zouden wel gek zijn als ze die laatste strohalm om een lichtere straf te krijgen niet zouden grijpen.
Cassatie wil zeggen dat ze hun zaak aan de Hoge Raad voorleggen. De Hoge Raad doet de zaak niet helemaal opnieuw, maar kijkt of het hof het recht juist heeft toegepast. Als de Hoge Raad vindt dat het hof fouten heeft gemaakt, zal dit hoogste rechtsorgaan de arresten die het hof heeft uitgesproken vernietigen. Dan moet de zaak opnieuw. Cassatie is een aparte procedure die maar weinig advocaten in de vingers hebben, maar waarin ik inmiddels zo’n tien jaar ervaring heb.
En als cassatiespecialist vraag ik mij af of de Hoge Raad akkoord gaat met deze uitspraken. Waarschijnlijk worden veel beslissingen aan de Hoge Raad voorgelegd. Bijvoorbeeld het gebruik van kroongetuigen. Maar in deze bijdrage ga ik in op een ander aspect: de oplegging van een levenslange gevangenisstraf. Of die beslissing in cassatie stand houdt, waag ik namelijk ernstig te betwijfelen. Er is de laatste jaren veel gaande op het gebied van levenslang.
Het Europese hof en levenslang
In Nederland is levenslang ook echt levenslang. Het beleid was tot voor kort dat een ‘levenslange’ pas vrij komt als hij op sterven ligt. Dus gratie was slechts als gunst om thuis te sterven. Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens heeft nu in een aantal uitspraken bepaald dat dit niet mag. Het is niet humaan om mensen op te sluiten en ‘de sleutel weg te gooien’. Al op het moment van de oplegging van deze straf moet er een reële mogelijkheid tot herbeoordeling van de levenslange gevangenisstraf bestaan.
En die herbeoordeling moet verkorting van de straf of (voorwaardelijke) invrijheidsstelling kunnen opleveren. Dat kan bijvoorbeeld als men vindt dat de veroordeelde ondertussen al genoeg is gestraft en er in detentie al zoveel vooruitgang is geboekt dat hij zonder risico weer de vrije samenleving in kan. Er wordt niet gezegd dat elke levenslanggestrafte ooit vrij moet komen: de herbeoordeling kan ook (keer op keer) negatief voor hem uitvallen. Veel landen hebben al zo’n regeling, maar Nederland moest die dus nog maken, zo vindt ook de Hoge Raad.
Levenslang en de Hoge Raad
Een jaar geleden heeft de Hoge Raad een tussenuitspraak gedaan in een andere zaak waarin levenslang was opgelegd. Daarin heeft de Hoge Raad bepaald dat de levenslange gevangenisstraf in Nederland niet humaan is. Oplegging van een levenslange gevangenisstraf levert dus een schending op van art. 3 van het Europese Mensenrechtenverdrag (EVRM), waarin onder andere het verbod op onmenselijke behandeling staat.
Omdat de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie wel al bezig was met een nieuwe regeling, heeft de Hoge Raad de beslissing in die zaak uitgesteld tot 5 september 2017. Dan wordt bekeken of levenslang in Nederland nu wel aan de eisen van het Europese hof voldoet. Eigenlijk heeft de Hoge Raad de wetgever hiermee dus een deadline gegeven.
Ik sta enkele cliënten bij die (onherroepelijk) tot levenslang zijn veroordeeld. Zij zitten nu ongeveer twintig jaar vast. Ook voor hen zijn het dus spannende tijden: wanneer zal hun straf nog eens beoordeeld worden?
Adviescollege Levenslanggestraften: doekje voor het bloeden?
Er wordt dus aan een nieuwe regeling gewerkt, maar dat gaat niet zonder slag of stoot. Het Ministerie van Veiligheid en Justitie wil namelijk het gratiebeleid zo streng mogelijk houden. En volgens velen, waaronder het Forum Levenslang, komt de wetgever daarmee niet genoeg tegemoet aan de eisen van het Europese Hof. Het Forum Levenslang is een club mensen die vindt dat er levenslang meer perspectief op vrijlating moeten hebben. Ik ben daar ook bij aangesloten.
De Staatssecretaris heeft het ‘Adviescollege Levenslanggestraften’ opgericht. Dit College moet de minister gaan adviseren: moet een ‘levenslange’ wel of geen gratie krijgen? Maar deze commissie komt volgens het besluit pas veel later in actie dan het Europese Hof en de Hoge Raad willen. Deze rechters willen namelijk dat er nog binnen de 25 jaar een herbeoordeling is en dat er al vanaf het begin van de straf wordt gewerkt aan resocialisatie.
Maar volgens het besluit wordt er pas na 25 jaar gekeken welke resocialisatie-activiteiten (bijvoorbeeld verlof) er moeten komen en kan het daarna nog jaren duren voordat de eerste herbeoordeling een feit is. De huidige regeling volstaat dus niet. Ik verwacht dan ook dat de Hoge Raad deze regeling op 5 september zal afschieten. Anders doet het Europese Hof dat later wel. En dat biedt dus ook weer perspectief voor de vier die vandaag levenslang kregen in het Passage-proces!
Meer over misdaad op Crimewatcher.nl
Ben je verwikkeld in een cassatieprocedure of wil je advies over je cassatieprocedure? Heb je vragen over levenslang? Neem gerust vrijblijvend contact met ons op. Wij staan je graag te woord.