Arrest:
Hoge Raad 20 juni 2017, ECLI:NL:HR:2017:1121 (ontbrekende pleitnota)
Hieronder staat eerst de essentie van de zaak volgens de Hoge Raad zelf. Daarna geef ik een beschrijving van de zaak en mijn commentaar op de uitspraak.
Samenvatting van het arrest op Rechtspraak.nl:
“Ontbrekende pleitnota. Middel over verwerping uos’en. Op grond van de bij het Hof ingewonnen nadere informatie alsmede het p-v van de tz. in h.b. waarin de pleitnota wordt vermeld, moet worden aangenomen dat de raadsman van verdachte op de tz. in h.b. het woord heeft gevoerd overeenkomstig de inhoud van een door hem overgelegde pleitnota en dat die pleitnota nadien in het ongerede is geraakt en niet meer ter beschikking zal komen. Gelet daarop gaat de HR veronderstellenderwijs ervan uit dat de raadsman ttz. van het Hof heeft aangevoerd hetgeen in de toelichting op het middel is vermeld. Middel faalt echter op de gronden als vermeld in de CAG onder 13 t/m 19.”
(bron: Rechtspraak.nl)
Inleiding
In deze zaak ontbreekt de pleitnota in het dossier dat de Hoge Raad van het gerechtshof heeft gekregen. Die is vermoedelijk kwijt geraakt. Dat klinkt misschien als een weinig bijzonder verzuim, maar het kan enorme gevolgen voor de verdachte hebben. Onder omstandigheden krijgt hij zelfs de kans om zijn hele proces over te doen. Maar dan moet je daarin als advocaat wel actief handelen én er een standpunt over innemen. Want als dat niet gebeurt, loop je het risico dat de Hoge Raad het cassatieberoep verwerpt en dan sta je als verdachte met lege handen.
De pleitnota in hoger beroep
In cassatie dient de Hoge Raad (onder meer) te beoordelen of op de verweren van de verdediging is gereageerd en of die motivering begrijpelijk is en of deze motivering steun vindt in het dossier. Voert een advocaat bijvoorbeeld gemotiveerd aan dat bewijs in strijd met de wet is verkregen, dan moet een rechter beslissen of hij dat bewijs wel of niet gaat gebruiken. En zodra hij dat bewijs gebruikt, moet hij motiveren waarom hij een ander standpunt dan de verdediging is toegedaan. De reactie van de rechter op de verweren kan dus van cruciaal belang zijn.
In deze zaak heeft de advocaat van de verdachte in hoger beroep zijn verweren op papier gezet in een pleitnota en die pleitnota aan de griffier van het gerechtshof overhandigd. Op die manier wordt de pleitnota onderdeel van het strafdossier. In het verslag dat van de zitting wordt gemaakt (het proces-verbaal) wordt vermeld dat de verdediging op basis van die pleitnota is gevoerd. De pleitnota is dan de enige bron, waarin de verweren van de verdediging zijn opgenomen. De griffier maakt in dat geval geen eigen verslag over wat er door de advocaat is aangevoerd.
Dossier naar Hoge Raad: pleitnota kwijt
Nadat de verdachte in hoger beroep is veroordeeld, heeft hij beroep in cassatie ingesteld. Het gerechtshof moet dan het dossier naar de Hoge Raad sturen. De Hoge Raad beoordeelt op basis van die stukken of er een terechte klacht in cassatie door de advocaat is voorgedragen. De informatie uit die stukken is dus van cruciaal belang.
In het dossier dat in deze zaak bij de Hoge Raad aankomt, blijkt de pleitnota van de advocaat te ontbreken. En dat terwijl het proces-verbaal van de zitting vermeldt dat er een pleitnota door de advocaat is overhandigd. De pleitnota ontbreekt en is kennelijk in het ongerede geraakt. En het ontbreken van de pleitnota biedt de cassatie-advocaat een groot voordeel.
Pleitnota in het ongerede: consequenties
Het is vaste rechtspraak van de Hoge Raad dat het ontbreken van een pleitnota zo’n groot verzuim is dat het proces in hoger beroep nietig wordt verklaard. Met andere woorden: de uitspraak van het gerechtshof wordt vernietigd en wordt geacht nooit te hebben bestaan. Dan krijgt de verdachte een geheel nieuw proces. Met alle gevolgen van dien: je hebt weer de mogelijkheid allerlei verweren te voeren, onderzoekswensen in te dienen, getuigen te horen, deskundigen te laten rapporteren, enzovoorts. En natuurlijk heb je een extra mogelijkheid om de rechter te overtuigen dat je moet worden vrijgesproken.
Actief handelen vereist
Als je – zogezegd – goud in handen hebt, moet je daar wel mee om weten te gaan. Het enkele constateren dat een pleitnota (of een ander cruciaal processtuk) ontbreekt, is niet voldoende. Als casatieadvocaat moet je:
1) constateren dat stukken ontbreken;
2) de Hoge Raad daarop attenderen; en
3) verzoeken om de ontbrekende stukken alsnog te mogen ontvangen.
Als dan blijkt dat die stukken niet meer kunnen worden gevonden, dan kun je als advocaat aan de Hoge Raad verzoeken het strafproces en de uitspraak in hoger beroep nietig te verklaren en je op die manier een nieuw proces te gunnen.
De zaak in kwestie
Het klinkt als een voor de hand liggend een-tweetje, maar je moet er als advocaat wel naar handelen. Het bijzondere in de zaak van 20 juni 2017 is dat de advocaat in kwestie niet heeft verzocht om te onderzoeken of de ontbrekende pleitnota nog kan worden gevonden. En dán is de Hoge Raad in principe onverbiddelijk. Opmerkelijk is dat de advocaat in kwestie wel heeft geconstateerd dat de pleitnota ontbrak. Hij had dus goud in handen! Maar het loopt anders. Vervolgens wordt niet gevraagd om te onderzoeken of de pleitnota kwijt is geraakt, maar geeft hij aan de Hoge Raad aan wat hij tegenover de rechters in hoger beroep heeft aangevoerd. De Hoge Raad krijgt dus de informatie die in het dossier ontbreekt van de advocaat. Het is overigens wat dubieus dat de Hoge Raad er ‘veronderstellenderwijs’ ook vanuit gaat dat die informatie zonder meer juist is.
Echter, de Hoge Raad is niet onder de indruk van de verweren in cassatie en hetgeen in hoger beroep is aangevoerd. De middelen kunnen niet tot cassatie leiden en daarmee is de kous af. De strafzaak is definitief. Alsook de opgelegde straf. En dat terwijl het heel anders had kunnen lopen. Het is niet alles goud wat er blinkt.
Heb je een lopende cassatieprocedure, zorg er dan voor dat je een advocaat hebt die zich daarin specialiseert. Ons kantoor is zo’n kantoor. Zo checken wij als eerste of de stukken die we van de Hoge Raad krijgen compleet zijn en weten wat ons te doen staat als er iets ontbreekt. Ben je verwikkeld in een cassatieprocedure? Of wil je advies over je cassatieprocedure? Neem gerust vrijblijvend contact met ons op. Wij staan je graag te woord.
