Vanaf augustus kunnen hoogste nationale rechters prejudiciële vragen voorleggen aan het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) in Straatsburg.
Prejudiciële vraag: wat is dat?
Een prejudiciële vraag is een rechtsvraag van een rechter aan een hoger gerecht, die gaat over de uitleg van een rechtsregel. Zolang die vraag in behandeling is bij de hogere rechter, wordt de procedure voor de lagere rechter geschorst (stilgelegd). De lagere rechter zal na de prejudiciële uitspraak zelf ook uitspraak doen in die procedure, met toepassing van de prejudiciële uitspraak. De hogere rechter beslist dus slechts over de gestelde rechtsvraag en doet niet zelf uitspraak, maar de rechtsvraag is natuurlijk meestal wel van grote invloed op de zaak.
Het was al mogelijk om een prejudiciële vraag voor te leggen aan de Hoge Raad (in civiele en fiscale zaken) en aan het Europese Hof van Justitie. Daar komt nu dus het EHRM bij.
Prejudiciële vragen bij het EHRM
Specifiek aangewezen nationale hoogste gerechten krijgen de bevoegdheid het Europees Hof van de Rechten van de Mens (EHRM) te verzoeken om een advies. Het moet dan wel gaan over principiële vragen over de interpretatie en toepassing van de rechten en vrijheden neergelegd in het EVRM (en bijbehorende Protocollen). Deze mogelijkheid is ingevoerd om meer dialoog te krijgen tussen nationale rechters en het EHRM. Voor de nationale rechter is het fijn in een vroeg stadium de mening van het EHRM te weten. Zo kan hij er al in zijn eigen uitspraak rekening mee houden. Dat is uiteraard prettiger dan dat hij na zijn beslissing door het EHRM wordt teruggefloten en de zaak opnieuw moet doen. Het is ook sneller: een procedure in Straatsburg kan zomaar 5 jaar duren. Dit kan vooral ook handig zijn als er veel zaken zijn waarin dezelfde vraag speelt. De adviezen van het EHRM zijn niet juridisch bindend, maar uiteraard zal aan de interpretatie van het EVRM door het EHRM in deze adviezen groot gewicht toekomen. Als de nationale rechter de mening van het EHRM overneemt, kan daarover niet meer bij het EHRM worden geklaagd. Als de rechter het standpunt van het EHRM naast zich neerlegt mag dat natuurlijk wel. De Nederlandse rechters die prejudiciële vragen mogen voorleggen aan het EHRM zijn de Hoge Raad, de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State, de Centrale Raad van Beroep en het College van Beroep voor het Bedrijfsleven.
Inwerkingtreding per 1 augustus
De mogelijkheid van prejudiciële vragen is geregeld in het 16e Protocol bij het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Dit treedt in werking als tien landen het Protocol hebben geratificeerd. Onlangs was Frankrijk het tiende land. Dat heeft tot gevolg dat er vanaf 1 augustus 2018 prejudiciële vragen kunnen worden gesteld aan het EHRM.
De President van het EHRM
De voorzitter van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, Guido Raimondi, is blij met de prejudiciële vragen: “Met de inwerkingtreding van Protocol nr. 16 zal de dialoog tussen het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en de nationale hogere rechtscolleges worden versterkt. Dit is een mijlpaal in de geschiedenis van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en een grote stap voorwaarts in bescherming van de mensenrechten in Europa, maar ook een nieuwe uitdaging voor ons Hof.”
Of het een succes wordt, hangt dus af van zowel de nationale rechters als het EHRM. Welke en hoeveel prejudiciële vragen worden er ingediend? Hoe snel en gedetailleerd zal het hof daarop gaan antwoorden?
Prejudiciële vragen in strafzaken
Veroordeelden roepen vaak dat ze in hun zaak ’tot aan het Europese hof’ willen doorprocederen. Het is goed te weten dat je bij het Europese Hof alleen kan klagen over concrete schendingen van de rechten die in het Europese verdrag (en bijbehorende protocollen) zijn vastgelegd. Je kunt dus niet in het algemeen een veroordeling aan de kaak stellen in Straatsburg. De belangrijkste artikelen voor het strafrecht zijn art. 2, 3, 6, 7 en 8 EVRM. Als je niet kunt onderbouwen dat één van deze artikelen is geschonden, heeft het indienen van een verzoekschrift bij het EHRM geen zin.
Bijstand van een advocaat in EHRM-zaken
Voor de procedure bij het EHRM gelden erg veel regels. Zo moet het verzoekschrift aan strenge eisen voldoen. Dit alles de afwikkeling van zaken sneller en eenvoudiger te maken. Het is daarom verstandig een advocaat in te schakelen als je naar Straatsburg gaat. Een advocaat kan je ook adviseren of het wel zin heeft aan deze procedure te beginnen.
De advocaten van Daamen, advocaten. kunnen je bijstaan in EHRM-zaken, met name als de klachten te maken hebben met strafrecht of detentierecht. Wij werken in het hele land en ook pro deo.
Neem vrijblijvend contact met ons op om de mogelijkheden te bespreken.